Omgaan met hooggevoeligheid, een leidraad voor persoonlijke ont-wikkeling

Deze keer deel ik graag een blog post van Lusanne Hogeweg op 14.06.2011

Regelmatig krijg ik de vraag van mensen “Hoe kan ik (beter) leren omgaan met mijn hooggevoeligheid?” Mijn ervaring is dat het een proces is van zelfonderzoek en het doorbreken van oude patronen van basis onzekerheid en een afhankelijke opstelling naar de omgeving. Door dit proces ontstaat ruimte om gewoon jezelf te zijn, en dat is precies waar het om gaat. Door trouw te zijn aan wie je bent en het leven te leiden dat bij je past, kun je een voorbeeld zijn voor anderen. Dat lijkt mij de beste manier om met hooggevoeligheid om te gaan.

De vraag “hoe kan ik omgaan met” geeft aan dat we geen adequate reactie weten te geven, bijvoorbeeld als we ons onzeker voelen, energie verliezen door gebeurtenissen of emoties van anderen opnemen, en duidt in wezen op een onvermogen. Het duidt op een dieper gelegen niet jezelf kunnen zijn in de situatie. Het gaat er in essentie dus om dat we als hooggevoelige persoon leren om in elke situatie onszelf te zijn.

Vaak vragen mensen me hoe ze zich (beter) kunnen afsluiten. Je afsluiten kan tijdelijk nodig zijn om een situatie waarin je niet jezelf kunt zijn, het hoofd te bieden. Het werkt echter maar even en lost niks op, je weet daarna nog steeds niet hoe je moet omgaan met wat het leven van je vraagt. De uitdaging is dat we leren te leven met een open hart en elke situatie tegemoet treden vanuit kracht. Hoe kunnen we dat doen?

Innerlijke kracht

Door sterker te worden van binnenuit. Door los te laten wat ons verzwakt. Door oude angsten, andere emoties en pijn afkomstig uit de vroege jeugd onder ogen te zien en te verwerken en de daaruit voortvloeiende beperkende patronen in denken en doen te transformeren naar nieuwe, die behulpzaam zijn in het dagelijks leven. En door de onderliggende overtuigingen over onszelf en anderen op te sporen en te veranderen. Overtuigingen die voortkomen uit conclusies die we als klein kind hebben getrokken, met het beperkte bewustzijn dat we toen hadden en die veelal luiden “ik ben niet goed genoeg” en “ik moet me aanpassen aan wat anderen van me verwachten” en die ons doen en laten in het heden regelmatig negatief beïnvloeden.

Met name het overwinnen van onze angsten is een belangrijk doch moeizaam proces. Want we zijn bang voor angst en lopen er het liefst voor weg. Mijn ervaring is dat het heel goed werkt om als het ware in de angst te gaan zitten en deze over je heen te laten komen. Het kan zijn dat er andere emoties voelbaar worden, het helpt om ook deze te laten komen en ze heel bewust te voelen. Dan merken we dat de emoties en de angst oplossen. Elke keer als angst opkomt, kunnen we deze techniek toepassen. Geleidelijk, door vol te houden, zullen we verlost raken van angst en sterker worden.

Het wezenlijke van hooggevoeligheid

Ik zie hoooggevoeligheid niet als een karaktertrek waar we maar mee moeten leren omgaan, maar als iets wat verbonden is met ons hele wezen. Het heeft te maken met ons zijn. Om hierop zicht te krijgen, is het van belang om stil te staan, naar binnen te keren en de stilte en rust in onszelf op te zoeken. Daar, in de stilte van ons hart, kunnen we iets van onze essentie gewaarworden.

Als we dit regelmatig doen, komen we niet alleen in aanraking met de essentie, met de liefde, kracht en vertrouwen in onszelf, met dat wat we kennelijk diep van binnen zijn. We ontmoeten dan ook veel onrust. Emoties, neigingen tot doen, stemmen die dan weer van een kritische en vermanende ouder en dan weer van het verongelijkte en emotionele kind afkomstig zijn. Dan lijkt de stilte en rust in onszelf ver weg te zijn en zouden we het liefst een kant-en-klare aanpak krijgen van iemand zodat we verlost zijn van deze chaos en we eindelijk het leven aankunnen.Maar zo werkt het helaas niet. We moeten door de onrust en herrie heen. Laag voor laag moeten we onszelf ont-wikkelen. Door alle onrust en negativiteit af te wikkelen, blijft uiteindelijk de essentie over.

Afrekenen met slachtoffergedrag

In ons zelfonderzoek komen we tegen dat we onszelf niets of niet goed vinden en dat we graag iemand willen zijn. Interessant, leuk, goed, en niet minder of 'anders'. We willen ook graag iets betekenen. Ik ervaar dat we steeds meer kunnen betekenen voor anderen, naarmate we deze ik-gerichtheid loslaten. En we gewoon onszelf zijn van binnenuit, in plaats van onszelf te zien en te beoordelen van een afstand of door de ogen van anderen. Pas als we doorhebben dat we al iemand zijn en dat we niet minder zijn dan een ander, kunnen we ophouden ons kleiner te maken. Als we onszelf kunnen accepteren zoals we zijn, vinden we vrede in onszelf en zijn we verlost van de onrust en van het idee dat we anders moeten zijn en iets anders moeten doen. Dan hoeven we niet meer gefrusteerd te raken en aldus te reageren. Dan hebben we ons gekwetste innerlijk kind geheeld en de basis onzekerheid overwonnen.

We moeten tevens zien af te rekenen met de vermanende ouder in onszelf want die is onze grootste vijand. De ouder die zegt wat niet mag en wel moet, de boze ouder voor wie we bang zijn of de ouder die zegt wat we niet goed doen en door wie we ons zo afgewezen hebben gevoeld. Deze ouder woont nog steeds in ons en kan in bepaalde situaties geactiveerd raken. We reageren hierop als het brave kind dat wil voldoen en belemmeren onszelf in onze uitingen of we vallen onze dierbaren aan. Als we deze ouder in ons eindelijk stil hebben gekregen, zullen we ons van onze omgeving niets meer aantrekken en zijn we vrij om te reageren vanuit ons volwassen deel. Dan hebben we de ondermijnende innerlijke volwassene overwonnen.

Als we alle hinderlijke ouder- en kindstemmen, de daarbij behorende overtuigingen, emoties en gedrag hebben doorzien, en als we deze negatieve en beperkende delen ervan achter ons hebben gelaten (en het positieve en constructieve hebben behouden), dan kunnen we onszelf zijn en besluiten tot nieuw gedrag. Dan kunnen we definitief uit onze slachtofferhouding stappen en ons leven in eigen hand nemen.

Jezelf uiten en je kwaliteiten tonen

Hooggevoelige mensen staan open, je ziet hun puurheid en hun gevoeligheid, dat is zo mooi aan ze! We moeten ons dus niet afsluiten. Zodra we die neiging voelen opkomen, moeten we ons afvragen waarom we onze zintuigen, onze voelsprieten, op de omgeving gericht hebben en niet naar binnen. Dan ontdekken we dat we op jonge leeftijd hebben geconcludeerd dat we moeten doen wat anderen van ons verwachten. Zo zijn we allen opgevoed, gesocialiseerd. En we hopen steeds maar op goedkeuring en bevestiging van anderen. Daarom zijn we zo op die anderen gericht.

Als we deze oude conditionering overboord gooien, kunnen we eindelijk vrij zijn. Om onszelf te zijn, met al onze kwaliteiten. Met onze aandacht en zorgzaamheid, met ons inlevingsvermogen, onze spontaniteit en creativiteit. We moeten ons niet afsluiten en onze impulsen indammen; we moeten juist openstaan en het leven door ons heen laten stromen. We moeten ons uiten. Zeggen wat we vinden, voelen en willen. Uiting geven aan wat in ons leeft. Richting geven aan onze intuïtieve ingevingen en alles wat maar in ons omhoog borrelt aan vindingrijkheid, menselijkheid en vernieuwende ideeën over een rechtvaardiger manier van samenleven en -werken. Zo kunnen we ervaren en laten zien hoe het leven ook kan zijn; vol vervulling.

Tips om jezelf te zijn door je te ont-wikkelen:

1. Zoek een klankbord, een therapeut of coach, een vriend(in) of je partner, in elk geval iemand die je vertrouwt. Dingen benoemen werkt helend en bevrijdend.

2. Onderzoek je innerlijke ouder: de stemmen in je die zeggen wat je niet mag, niet kan en wat je moet. Laat de negatieve aspecten ervan los, behoud de positieve.

3. Onderzoek je innerlijk kind: het kind dat zich afgewezen, bekritiseerd en onbemind voelde. Laat de pijn los zodat ruimte komt voor het blije, creatieve en speelse kind.

4. Doorzie je slachtofferhouding en ik-gerichtheid. Betrek niet alles op jezelf, ontdek dat gedrag, woorden en emoties van anderen bij hen horen.

5. Wees goed geaard, sta met beide benen op de grond. Wees aanwezig, in het nu, in je kracht.

6. Leer luisteren naar en vertrouwen op je intuïtie, gevoel en innerlijk weten en handel naar spontane ingevingen en impulsen.

7. Sta open, verbind je, maak contact. Uit je, wees creatief en expressief. Geef je over aan de stroom van het leven en vertrouw dat alles is zoals het moet zijn.