Borderline: “een vastgelopen HSP-er ?”

Borderline hetzelfde als HSP oftewel hooggevoeligheid ? 
Die vraag krijg ik regelmatig in mijn praktijk voorgelegd.Veel mensen schrikken van het woord Borderline, het klinkt nogal heftig. Vandaar dat de reguliere geestelijke gezondheidszorg bezig is om deze term te veranderen in Emotie-Regulatie Stoornis (ERS). In de wetenschape en door de GGZ wordt borderline ook nog aangeduid als BPS.

Overeenkomsten borderline en hooggevoeligheid

Er zijn inderdaad veel overeenkomsten tussen borderline en hooggevoeiligheid. Toch vind je geen coaching laat staan behandeling voor hooggevoeligheid in de reguliere zorgsector, ondanks dat het begrip er meer en meer wordt erkend.

De reden hiervoor is simpel: een hoog sensitieve persoon (HSP-er) wordt niet gezien als abnormaal. Oftewel, hooggevoeligheid wordt in de westerse wetenschap gezien als een karaktereigenschap en niet als een aandoening of een stoornis waar iets aan gedaan zou moeten worden. Vandaar dat je het ook niet in de DSM-IV (het boekje waarin de criteria van alle diagnoses van geestelijke aandoeningen en stoornissen staan beschreven) tegenkomt of zal gaan tegenkomen.Gelukkig maar!

Pas als een HSP-er vast loopt in zijn of haar leven kan ze terecht bij de GGZ en krijgt dan vaak de diagnose Borderline. Hoe komt dit ?

Een Borderline- persoonlijkheid heeft volgens de GGZ de volgende kenmerken:
 - introvert
- op anderen gericht
- open
- gevoelig
- consciëntieus (nauwgezet, precies, oog voor detail)

Een HSP-persoonlijkheid kenmerkt zich door:
-  vaker introvert dan extravert
-  op anderen gericht
-  open staan voor
-  gevoelig
-  consciëntieus
- intuitief
   
BPS: omschrijving van een Borderline-persoon vanuit de GGZ: 
Volgens de DSM-IV (zie boven) kan de diagnose borderline worden vastgesteld als er sprake is van:

• een diepgaand patroon van instabiliteit in relaties, zelfbeeld en emoties en van duidelijke impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komens in diverse situaties
• en voldoet 5 of meer van de volgende 9 criteria:
• sterk wisselende stemmingen
• krampachtig proberen te voorkomen om in de steek te worden gelaten
• een patroon van instabiele en intense relaties met anderen, gekenmerkt door overmatig idealiseren en kleineren (zwart-wit denken: iemand is geweldig of waardeloos)
• identiteitstoornis: een aanhoudend  wisselend zelfbeeld of zelfgevoel`
•  impulsiviteit met negatieve gevolgen voor zichzelf op minstens 2 van bijvoorbeeld de volgende gebieden:       
• geldverspilling
• veel wisselende seksuele contacten
• middelenmisbruik
• roekeloos rijgedrag
• eetbuien
• terugkerende gestes, dreigingen, of pogingen tot zelfdoding of zelfverwonding
• een chronisch gevoel van leegte
• ongepaste, intense woede of moeite boosheid te beheersen (driftbuien, aanhoudende
  woede en/of herhaaldelijke vechtpartijen)
• voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeen of ernstige dissociatieve verschijnselen

Vrijwel alle mensen met BPS functioneren slecht op minstens 1 van de volgende gebieden:

-          arbeid

-          huishoudelijk werk (verzorging)

-          studie

-          interpersoonlijke relaties

-          recreatieve activiteiten

Volgens de GGz komt het bij mannen en vrouwen even vaak voor. Vrouwen komen vaker terecht bij de GGZ, mannen vaker in de verslavingszorg of de gevangenis.

Omdat veel gedrag dat bij pubers en jongvolwassenen normaal is, lijkt op borderlinegedrag, wordt de diagnose pas vaak op latere leeftijd (tussen 20 en 30 jaar) vastgesteld. Dan valt de chronische instabiliteit (geen langdurige relatie hebben, vaker arbeidsongeschikt) meer op.

Bij mensen van 50 jaar of ouder komt borderline in verhouding minder vaak voor; je groeit er dus meestal wel over heen.

Na het 30^e jaar stabiliseren borderliners zich vanzelf (met of zonder therapie), al blijven ze gevoeliger voor psychische klachten.

Mensen met borderline vinden zelf dat ze over het algemeen slecht functioneren en dat ze zich slecht aan kunnen passen in allerlei situaties!

De GGZ biedt o.a. crisismanagement, vers-training, sociale vaardigheidstraining, gedragstherapie, psychotherapie en medicatie (veelal zgn. prikkeldempers en gevoel-blokkers)

Hooggevoeligheid volgens de westerse wetenschappers
Elaine Aron introduceerde de term hooggevoeligheid in de westerse wetenschap in de jaren 90. Zij ontdekte dat de informatie en prikkelverwerking van nauwkeuriger en zorgvuldiger verloopt bij hooggevoelige kinderen.

Aron  en andere wetenschappers onderscheiden de volgende vormen waarin HSP-ers zich uitdrukken, aangevuld met mijn waarnemingen:

-          oog voor detail en goed geheugen (consciëntieus)

-          snelle overprikkeling (want veel input tegelijk)

-          sterke innerlijke reactie / sterk rechtvaardigheidsgevoel

-          groot observatievermogen, open staan (met vaak blijven doordenken over het    waargenomene)

-          bewuste waarneming van andermans non-verbale emoties en gevoelens

-          behoedzaamheid voor nieuwe situaties (kat uit de boom kijken)

-          gevoel van anders-zijn dan anderen

-          moeite met verdragen van disharmonien

-          en wil het graag oplossen voor het welzijn van iedereen, groot  verantwoordelijkheidsgevoel (altruïsme)

Hoe de hersenen van de HSP-er werken… 
Het blijkt dat de rechterhersenhelft bij hooggevoelige kinderen dominant blijft. Bij niet-hooggevoelige kinderen gaat rond het 9^e jaar, wanneer taal een belangrijke rol gaat spelen, de linkerhersenhelft overheersen. Rond het 7^e jaar `verlaat` het kind de zgn. magische wereld (geloof in “bovennatuurlijke” zaken als sprookjes, elfjes en het monster in de wc-pot) en begint zijn logica en ratio te ontwikkelen. Hierdoor is het kind in staat tot redeneren, analyseren en zaken als bijvoorbeeld rekenen, gestimuleerd door de schoolbanken en de juf van wie je moet stilzitten en opletten ;) en doet daarmee zijn intrede in de westerse, op ratio en (individuele) prestatie gerichte wereld.

De rechterhersenhelft staat voor non-verbaal, holistisch, ruimtelijk, muzikaal, metaforisch, verbeeldingskracht, artistiek, emotioneel, spiritueel, intuitie en dromen (Kuyper, A. 1998). In de spirituele wereld wordt dit het vrouwelijke principe genoemd.

De linkerhersenhelft staat voor ratio, analyseren, logica, redeneren, mathematica, orienteren (kaart lezen). In de spirituele wereld het mannelijke principe genoemd.

De rechterhersenhelft blijkt bij HSP-ers sterker doorbloedt te zijn (bij ADHD-ers overigens de linkerhersenhelft sterker doorbloedt), wat zich uit in het beelddenken (= “een denkwijze van intuitie, waarbij de structuur voornamelijk visueel is en welke zich laat zien in de rechterhersenhelft”).

Deze kinderen hebben een zogenaamde visueel ruimtelijke leerstijl, ook wel rechtsgeorienteerde leerstijl genoemd (Freed, J. Parsons, L. 2005, Aron, E. 2003). De informatieverwerking verloopt hierdoor zorgvuldiger en nauwkeuriger.

Een beelddenker krijgt zo´n 32 beelden per seconde binnen en verwerkt deze in de zelfde tijd. Bij taaldenkers (linkerhersenhelft dominant) is dat 2 tot 3 woorden. (de grens van het bewuste is 25 beelden per seconde en van het onbewuste 36 beelden) (Davis, R. Braun, E. & Davis, P. 2001)

Hooggevoelig zijn is modern

Volgens Aron, had o.a. Carl Gustav Jung het al over hooggevoeligheid en intuitie en komt hooggevoeligheid ook bij dieren voor. Het zenuwstelsel blijkt gevoeliger ontwikkeld te zijn.

Volgens anderen is hooggevoeligheid, emotionaliteit en daarmee een vorm van neurose (volgens wikipedia: neurose is een structureel ineffectieve manier van omgaan met problemen, volgens anderen: een ontwikkelingsstoornis van hoofdzakelijk emotionele aard, zwakke zenuwen, emotioneel lijden zonder lichamelijke oorzaak of aantasting van de psychische persoonlijkheid), het min of meer chronisch onzeker zijnvan zichzelf wat regelmatig uitloopt op angsttoestanden, etc…)  

Hoe het ook zij, het is te vergelijken met onze hedendaagse media-apparatuur; compacter, groter bereik, mobieler, met al die nieuwe opties als touch screens, wireless, multitasking en overige legio aan mogelijkheden, en ja; daardoor ook kwetsbaarder (niet zwakker)…maar wel helemaal passend in de tijd waarin we leven.

Of toch niet ? Met name de westerse wereld is vooral gericht op prestatie, taal en individualiteit, analyse en logica, zgn. linkerhersenhelft-kenmerken. Hoe past de moderne mens met zijn rechterhersenhelft-kenmerken hier dan in ?

Daar zit het ´m nou net in; dit is wat de spirituele wereld de overgangstijd noemt; het gaat er om dat beide hersenhelften met elkaar in balans komen, dat geen van beide domineert, maar juist beide zich verenigen tot een geheel. En dat kost even tijd. Het is alsof twee grote rivieren samenkomen en uiteindelijk in elkaar overgaan tot een nog grotere rivier.

Hoe wordt een HSP-er een Borderliner? 
Uit het voorgaande wordt het al duidelijk: door die kwetsbaarheid. 
Dat werkt als volgt:Door je kwetsbaarheid als moderne tijdsmens oftewel als HSP-er voor stress, in welke vorm dan ook, loop je meer kans om vast te lopen in je informatieverwerkingssysteem.

Wanneer ervaar je stress ? Dit kan al tijdens de zwangerschap ontstaan. Bijvoorbeeld door roken of alcoholgebruik van je moeder, door overbelasting (stress) van je moeder, door echografie en vruchtwaterpuncties.

Na je geboorte ontstaat vaak stress doordat je je onveilig voelt als je van je moeder gescheiden wordt. Dit wordt in de wetenschap hechtingsproblematiek of hechtingsstoornis genoemd. Hier is veel onderzoek naar gedaan.

Volgens de GGZ is de kwaliteit van je hechting aan je moeder bepalend voor de mate waarin je later anderen en andere situaties vertrouwt

Wordt je emotioneel niet goed genoeg behandelt, dan heb je een grotere kans op het ontwikkelen van borderline. En wie is er wel altijd en overal optimaal emotioneel behandelt  en verzorgt ?

Hoe reageer je op stress? 
Er zijn 4 manieren op te reageren op stress:

-          vluchten (in stilzwijgen of letterlijk vermijden van situaties en mensen)

-          vechten (rebellie, opstandig, agressief, dwars zijn, onaangepast zijn, boosheid tonen)

-          verlammen (verstommen, verlegen worden, blozen, stotteren)

-          fladderen (onsamenhangend bezig zijn of spreken, heen en weer lopen zonder reden, rookgordijntjes optrekken door over totaal ander onderwerp te beginnen, excuses verzinnen, dingen even vergeten, algemeen kenmerk: heel oppervlakkig worden)

Het gevolg van langdurige stress is dus dat je cortisol-hormoon zich blijvend verhoogt wat op zijn beurt weer de volgende gevolgen kan hebben:

-          botontkalking

-          diabetis en insulineproblematiek

-          depressie en angststoornissen (1 van de 9 criteria van de DSM-IV voor diagnose borderline)

-          ptss

-          anorexia en boulimie (1 van de 9 criteria van de DSM-IV voor diagnose borderline)

-          borderline

-          vetophoping rond je middel

-          chronisch vermoeidheidssyndroom

-          ME

-          Auto-immuunzieken (allergien)

-          Fybromyalgie

-          Excessief haarverlies

-          Irritatie

-          Verminderde weerstand tegen virussen en bacteriën

-          Verlies van libido

-          Slaap minder verfrissend

-          Verlaagde concentratie

-          Geheugenproblemen

Ook je schildklierwerking en serotonine-nivo (gelukshormoontjes) dalen.

(Bron: o.a. Ingeborg Bosch – De onschuldige gevangene. 2007)

Bindingsangst en hechtingsproblemen 
Kinderen met hechtingsproblematiek uiten dit vaak door op 2 verschillende manieren te reageren: boos op de moeder, maar tegelijk vastklampend aan moeder (bang haar weer te moeten verliezen) of in het ergste geval totale onverschilligheid als ze er weer is.

Later zie je dit terug als instabiliteit in relaties: je stelt je of overmatig afhankelijk op en klampt je vast aan je partner, tegelijk vaak afgevend of juist ophemelend op je partner, waardoor de ander zich gestikt voelt.

Of je stelt je als overmatig onafhankelijk op. Je houdt steeds op de momenten dat het intiem wordt afstand, uit de onbewuste angst om opnieuw het leed van het verlies van je moeder opnieuw te moeten ervaren (bindingsangst pur sang). Je verbreekt uiteindelijk de relatie of laat het (onbewust met opzet) stuklopen uit zelfbescherming.

Hechtingsproblemen, emotionele onveiligheid en hormonen 
Uit een groot onderzoek uit Amerika blijkt dat hoe hoger de responsiviteit (reactie en koestering op het juiste moment) van je moeder, hoe veiliger je hechting met haar is en hoe lager jouw cortisol-nivo (een hormoon dat aangemaakt wordt door je lichaam bij aanhoudende stress) is.

Ook is bekend dat de hoeveelheid fysieke knuffels die je krijgt bepalend is voor de mate van geweld die je als volwassene uit (hoe meer knuffels, hoe minder gewelddadig je wordt).

De scheiding met je moeder op heel jonge leeftijd veroorzaakt al een blijvende verandering in je hormonale systeem, wat tot gevolg heeft dat je teruggetrokkener wordt (introverter).

Je hormonen zijn namelijk direct verbonden met je emoties en je gedrag. Kortom: hoe meer stress in je baby- en peutertijd (zwangerschap meegerekend), hoe ernstiger de gevolgen voor je latere persoonlijkheid en gedrag.

Zo veroorzaakt een te lage hormoonspiegel depressie en een te hoge hormoonspiegel angst en het post traumatische stress syndroom (PTSS : herbeleven van onverwerkt trauma, herbeleven van niet geïntegreerde emotionele brokstukken, zoals vb. heftige onmacht- en agressieve gevoelens)

Onmacht
 Het werkt zo: als een gebeurtenis voor je gevoel je vermogen om er mee om te gaan overstijgt, ervaar je onmacht: je aanpassingsvermogen raakt verstoord, want het kan het niet verwerken en kan de ervaring niet integreren in je psyche. Het wordt als een brokstuk en blijft als een afgesplitst deel van je gevoel ronddwalen in je emotionele systeem (je limbische systeem). Je emotionele systeem kent overigens geen tijd en ervaart alles alsof het nu gebeurt!

Het emotionele systeem (non-verbale, beelddenkende) werkt veel sneller als je mentale systeem (gedachten, taal) en neemt je omgeving al waar voor je er erg in hebt. Meteen linkt je emotionele systeem een soortgelijke situatie op als die van de brokstukken en probeert dan alsnog meteen om het brokstuk opnieuw te integreren. Voordat je het jezelf bewust bent heb je al weer gereageerd en ben je weer volop in de onmachtgevoelens van toen…

Grote kans dat je je als kind ongeremd hebt geuit door heftige te protesteren, met dingen te smijten, te stampvoeten en boos te kijken en heb je de neiging dat als volwassene af en toe ook (te willen) doen.(1 van de 9 criteria van de DSM-IV voor de diagnose borderline).

Een HSP-er is van nature consciëntieus, precies en heeft oog voor detail. Daarkomt bij dat een HSP-er een zgn. inner locus of control heeft; het ligt aan mij, als ik harder mijn best doe dan wordt het beter. Samen met het verantwoordelijkheidsgevoel probeert de HSP-er dan ook al gauw om zijn buitenwereld in vrede te brengen en begint met van alles voor anderen te doen, om de harmonie maar te bewaren. Merkt de HSP-er dat mama uit haar doen, is, dan springt ze al gauw bij en helpt haar. “Als mama maar weer blij is dan is het weer veilig voor ons”, is een reactie van veel innerlijke kinderen in de regressie-therapie.

Het duurt niet lang of de HSP-er voelt zich overbelast, heeft behoefte aan rust. Wanneer dit niet kan, dan schiet ook de HSP-er uit en wordt boos en na verloop van tijd ontmoedigt of ontwikkeld bijvoorbeeld allerlei lichamelijke ongemakken als onderhuidse tekenen van het oneens zijn of overbelast zijn, welke door anderen niet serieus worden genomen, laat staan gehoord.

Het lukt niet om de wereld in balans te krijgen, steeds is er wel weer wat. De HSP-er doet nog steeds veel moeite en denkt dat het beter gaat als ze volgende keer beter oplet wat ze zegt en doet bij anderen, want als ze beter had opgelet was dit of dat niet gebeurt. Dus strengere zelfcontrole en onvermijdelijk daarmee verbonden de controle op de omgeving, nauwkeurig lettend op elke aanwijzing die verstorend kan uitwerken.

De HSP-er wordt in wezen steeds onzekerder en perfectionistischer, geeft zichzelf op de kop als het weer niet lukte en is daarmee zijn/haar eigen scherpste rechter. Na verloop van tijd ontwikkeld hij/zij een negatief zelfbeeld door het gevoel steeds weer te falen. Als naast de afwijzingen die hij/zij zichzelf geeft ook nog eens door een ander/meerder (moeder, juf) terecht wordt gewezen, ontstaat een gevoel van chronisch tekortschieten in deze wereld en machteloosheid: zie je wel, die vinden mij ook niet goed!

Krampachtig wordt van alles geprobeerd: nieuwe cursussen, nieuwe mensen ontmoeten, nieuwe interesses en hobby`s, maar steeds sneller doven ze weer uit. Het krampachtig zoeken en proberen vast te houden aan mensen en dingen in de buitenwereld blijkt keer op keer gedoemd te mislukken.

En muur van stil verdriet vormt zich om de HSP-er heen en een gevoel van leegte en depressie ontstaat. Self-helplessness volgens Pavlov; wat ik ook doe, het helpt toch niet.

Toch blijft het emotionele veld proberen brokstukken te integreren en bij elke film of vervelend bericht laaien de emoties van teleurstelling, onrechtvaardigheidsgevoelens en verdriet en boosheid weer op. De brokstukken worden dan al lang niet meer herkent als van zichzelf, maar gezien als weer die invloed van anderen die steeds je harmonie proberen te verstoren: projectie op anderen en de buitenwereld. De HSP-er heeft zich ondertussen al meer en meer teruggetrokken uit de maatschappij en vermijdt met name sociale situaties en voelt zichzelf erg schuldig en heeft het gevoel enorm te hebben gefaald.

Dit uit zich vaak door een sterke projectie, oftewel een scherp oog voor het tekortschieten en schuldig zijn van anderen voor van alles en nog wat.

Er ontstaat een sterk zwart-wit denken van alles of niets; sommigen leren het ook nooit!, altijd moet het weer…!, Snappen ze dan niet dat…! enzovoort. Kortom verkapte zelfverwijten van eigen tekortgeschoten voelen.

Ook is het mogelijk dat de HSP-er juist zeer actief wordt, op de barricaden gaat staan en elk onrecht probeert aan te pakken. Of hij /zij ontwikkeld het helpers-syndroom en probeert iedereen te voorzien van goedbedoelde gratis adviezen en tips. Probeert voor iedereen nog meer klaar te staan.

In deze beide gevallen schiet je in het doen, doen, doen, zodat je niet meer jezelf en je eigen pijn van tekortschieten hoeft te voelen. Stilte en rust worden door de hyperactieve HSP-ers als bedreigend en dus ongewenst ervaren, alleen maar door anderen bedoeld om je weer terecht te wijzen op waar je tekort bent geschoten.

Zo wordt een HSP-er een borderliner: het natuurlijke vertrouwen en het vanzelfsprekende gevoel van eenheid en gelijkwaardigheid van de HSP-er slaat min of meer om in overmand en overbelast voelen, wantrouwen, verdriet en wrok; emotionele brokstukken die niet geïntegreerd konden worden en waar steeds meer van het zelfde op aandokt en steeds vaker het plezier in je leven bederven. Je houvast in jezelf; je vertrouwen in jezelf en je eigen kunnen verdwijnt en je zoekt overal houvast in de buitenwereld, maar niets lijkt het gat te kunnen opvullen. Je inner locus of control verandert in een outer locus of control; zij doen het, het komt door hen, zij zijn verantwoordelijk, als zij niet zo deden dan had ik er geen last van! Die rotwereld!

Pas als je beseft in wat voor cirkeltje je terecht bent gekomen, kun je zien waar de werkelijke uitgang is; in jezelf. Door je te centreren en je van binnenuit te herstellen (je emotionele brokstukken gaan integreren) vind je jezelf en die fijne wereld om je heen weer terug. Durf hulp te vragen! Er zijn al zoveel mensen die dit ook hebben meegemaakt..  

  

Weet ook dat de term borderline verouderd is en er vele gradaties zijn van de beschreven criteria, waar bijna ieder mens wel aan voldoet of heeft voldaan. Met andere woorden: neem het beschrevene met een dikke korrel zout! Het is slechts bedoeld om zo veel mogelijk kanten van borderline in 1 verhaal samen te vatten.

Basisbehoeften en persoonlijke ontwikkeling 
De basisbehoeften van de mens worden vaak weergegeven in de behoeftenpyramide van Maslow:

- ontplooingsbehoeften (persoonlijke groei, zelfverwezenlijking)

- waarderingsbehoeften (eer, respect, erkenning)

- sociale behoeften (geborgenheid, contact)

- veiligheidsbehoeften (bedreiging versus zekerheid)

- fysiologische behoeften (zuurstof, drinken, eten, slaap seks, onderdak)

Om tot zelfredzaamheid te komen, moet je alle stadia doorlopen als mens.

Als baby ontvang je vaak wel de eerste levensbehoeften,voor zover nodig. Ook later weet je hierin vaak wel te voorzien.

Zoals eerder besproken kom je in de het stadium van veiligheidsbehoeften vaak al in de problemen doordat niet altijd in je veiligheid is voorzien omdat je moeder er af en toe niet was. Mogelijk heb je zelfs een hechtingsstoornis opgelopen en schiet je emotioneel nog steeds in deze emoties dankzij de nog rondzwevende emotionele brokstukken in je brein…

Zo niet, dan ben je als HSP-er vast wel vastgelopen in het stadium van sociale behoeften.

Je hebt de wereld leren kennen en gezien dat er veel disharmonie (leed) is. Je verantwoordelijkheidsgevoel en altruisme wil hier graag de wereld op je schouders nemen en vrede brengen waar je maar kunt. Onvermijdelijk heb je ook meteen door dat niet iedereen eerlijk is, ook al zeggen ze van wel. Je bent uitgerust met een groot rechtvaardigheidsgevoel dat zich sterk verzet tegen al dat onrecht en die hypocrisie: mooie woorden, maar ze zijn alleen niet waar…dat voel jij op je klompen aan (sociale onaangepastheid volgens criterium van DSM-IV voor borderline diagnose).

Nu is het echter zo dat deze wereld nog op de linker hersenhelft draait en taal, logica en ratio dominant is boven het non-verbale en intuitieve. Met andere woorden: je wordt langzaam maar zeker in het schoolsysteem vriendelijk doch dringend verzocht om je aan te passen en te doen wat er gezegd wordt, ook al klopt het voor je gevoel niet.

Dus je leert sorry te zeggen tegen dat andere schoolkind en een handje te geven, terwijl je het niet meent. Je leert complimentjes te geven terwijl je er niets bij voelt en je leert je eigen biologische klok van eten en bewegen te negeren en wacht tot het pauze is en elfjes kunnen ook echt niet meer, playstation wel. Kortom je wordt, met de beste bedoelingen, gesocialiseerd; in je linkerhersenhelft getraind.

Het lukt je vaak nog wel om het een paar dagen vol te houden, maar het put je ook enorm uit en in het weekend ben je echt moe en heb je weinig energie meer voor je recreatieve activiteiten. Het is een levensstijl die eigenlijk niet bij je past. Na veel inspanning lukt het je om  misschien een jaar die opleiding of dat werk vol te houden, maar dan ben je echt burn out en gaat het niet meer. Arbeidsongeschikt noemen ze dat .

Je probeert te redden wat er te redden valt en blijft doorgaan met in onvervullende baantjes te werken. Steeds is het toch weer niet wat je zoekt, ontbreekt er iets, is de lol er snel af, ont moet je hypocrisie en oneerlijkheid en probeer je maar weer wat anders. Steeds op zoek naar die geluksfactor die telkens weer verdwijnt.   

De spanning tussen je rechtvaardigheidsgevoel en al die brokstukken aan ervaringen die je nog niet hebt kunnen integreren enerzijds en de druk vanuit je omgeving, de wereld om je nu toch eens aan te passen anderzijds maken je steeds onrustiger en verdrietiger. Je hebt behoefte aan rust, om alles een keertje goed op een rijtje te kunnen zetten (emotionele brokstukken) en te voelen wat je nu echt wilt in je leven, met je leven…

En zo ben je dan waarschijnlijk een borderliner geworden

Wat je eigenlijk wilt, wat je in wezen zo hard zoekt in de wereld is volledige aaname, volledige hechting, alsnog, door die stressvrije, volledig in harmonie zijnde moeder, die je aanneemt volledig zoals je bent. Die je geen druk op legt, je probeert aan te passen, je te veranderen.

Behandeling van borderline en andere vastgelopen HSP-ers 
Toen je geboren werd waren je ouders hoogstwaarschijnlijk opgetogen en vol liefde voor je. Je werd heerlijk verzorgt en vertroeteld. Totdat je ouders begonnen te denken over jou en je toekomst, hoe je zou zijn later, wat fijn zou zijn voor jou en voor hen om te bereiken, en ook wat niet.. Kortom je ouders begonnen je langzaam maar zeker met de allerbeste bedoelingen in een bepaalde richting te bewegen. Bepaalde gedragingen van jou werden de hemel in geprezen en andere duidelijk afgewezen. Hierdoor ontstond in jou het gevoel je vrijheid en soms ook die onvoorwaardelijke liefde te verliezen. En hier hebben de meeste mensen nog rondvliegende brokstukken aan overgehouden die zich maar moeilijk laten integreren, omdat het vaak ook al zo lang geleden is.

Je streven werd onbewust gericht op het hervinden van die onvoorwaardelijke liefde. Het werd je drijfveer voor menige opleiding en baan. Steeds op zoek naar dat ene, waarvan je zelf niet eens wist dat je het zocht. Een dat is nu precies waarnaar deze (linkerhersenhelft) wereld naar op zoek is, wij allemaal: volledige aanname. Vandaar onze prestatiedrang, carrièredrang, geld willen verdienen, etcetera, om maar erkend te worden, aangenomen te worden, die liefde instemming en goedkeuring te ontvangen van die ene onbekende. Vandaar onze diplomadrang en netwerkdrang, er bij te willen horen, niet weer uitgesloten te worden, gescheiden te worden van die ene.

Dat is ook de onbewuste drang van de HSP-er naar het spirituele, naar een god of godin, mocht die er zijn. De drang naar verlichting, verlossing, aanname door een groot wezen..

Totdat je er achterkomt dat je die ene, die oermoeder alleen via de weg naar binnen kunt vinden. Dat zij niet in de buitenwereld is, slechts haar spiegelbeeld, als de maan, die een spiegelbeeld van de zon geeft. Pas als je haar vind voel je dat je eindelijk thuiskomt na een lange reis. Voel je je geborgen en volledig, voel je je helemaal happy en weet je wat je ook al weer wilde gaan doen in deze wereld. Dan voel je je gecentreerd en geaard, aangenomen.

Dat is ook precies wat HSP-ers nodig hebben, ieder mens nodig heeft; volledige aanname = aarding = centrering. Pas dan zijn we in staat onszelf te verwezenlijken en kunnen we beginnen echt iets te gaan doen. Dan zijn al je emotionele brokstukken geinegreerd en zijn je hersenhelften verenigt tot een nieuwe grote rivier en is het pas echt leuk om hier op deze aarde te zijn!

Hooggevoelige mensen en Spiritualiteit 
HSP-er is hooggevoelig ook voor fijnstoffelijker werelden, waar GGZ zich niet in begeeft, zoals spiritualiteit. Op zich vreemd, want de (positieve) invloed van geloof en religie zijn op zich wel in de westerse wetenschap onderzocht. Gevolg is dat veel zoekende en vastgelopen HSP-ers zich niet thuis voelen bij de GGZ en in de alternatieve zorgsector hun heil zoeken. Hier ontbreekt het vaak aan de kwalitatieve  psychologische basis/kennis die de GGZ wel weer heeft.

Een HSP-er voelt dat er meer is tussen hemel en aarde: zoals energien van andere mensen, maar ook van bepaalde plekken, atmosferen in gebouwen en de omgeving, en andere fijnstofelijke waarnemingen. Dit wordt o.a. bedoeld met spiritualiteit. Daarnaast is er ook vaak behoefte aan meer informatie over de zin van het leven, het doel en waarom de wereld zo is als het momenteel is, etc. Ook dat wordt verstaan onder spiritualiteit.

Vroeger werd dit ingevuld door religies. Ook de GGZ was van oorsprong (eenzijdig) religieus georiënteerd, maar heeft dit losgelaten. Tot op heden beperkt de GGZ zich tot emotioneel en geestelijk welzijn en de GD (gezondheidsdienst) tot het fysieke welzijn. De alternatieve gezondheidszorg heeft min of meer de zorg voor het spirituele welzijn op zich genomen (naast de zorg voor de andere gebieden).

Mijn wens is dat meer wetenschapelijke therapeuten (orthopedagogen, psychologen, e.d.) de alternatieve c.q. spirituele of fijnstoffelijke kant van het leven durven onderzoeken en een plaats geven in hun begeleiding. Dit zou niet alleen veel (vastgelopen) HSP-ers, borderliners en andere GGZ-clienten ten goede komen, maar ook de reguliere zorg zelf. Of op zijn minst open staan voor uitwisseling. Om net als onze hersenhelften uiteindelijk te kunnen verenigen met de rivier van de alternatieve zorg en op te gaan in een grote stromende rivier..   

Op het snijvlak zitten tussen alternatief en regulier, dat is ook de plaats waar ik zelf voor heb gekozen en van waaruit ik mijn praktijk uitoefen.

Praktijk voor Psychologie, Haptonomie & Spiritualiteitdrs. Hester Nicolaij

Utrecht & AmsterdamTel. 0627 621 646

Postbus 240343502 MA  Utrecht

www.hesternicolaij.nl info@hesternicolaij.nl

Note: 
Niet alle HSP-ers zijn borderliners en niet alle borderliners zijn HSP-ers.
Wel is er sprake van overlap en zijn er duidelijke verbanden.

Note:

Informatie in dit artikel is deels ook terug te vinden in het beroepsvraagstuk van M.C. van der Paal, Mei 2011, Zelfredzaam of overspoelt door de hedendaagse maatschappij? – Begeleiding aan kinderen met hooggevoeligheid, waaraan ik een bescheiden bijdrage mocht leveren.