Burn-out voor het eerst in hersenen zichtbaar

 

In het kort 

Voor het eerst zijn verschillen gevonden in de hersenactiviteit tussen gezonde mensen en mensen die lijden aan een burn-out. Een doorbraak. Tot op heden was deze aandoening niet vast te stellen aan de hand van objectieve gegevens. Nijmeegse onderzoekers vonden een combinatie van EEG-veranderingen die uniek zijn voor burn-out. Daarmee hebben ze een objectieve maat gevonden voor de diagnose burn-out. Een team van onderzoekers onder aanvoering van dr. Gilles van Luijtelaar van het Donders Institute for Brain Cognition and Behaviour van de Radboud Universiteit Nijmegen publiceert de resultaten in het zojuist verschenen Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, het wetenschappelijke tijdschrift van de American Neuropsychiatric Association.   

Moeilijke diagnose

Burn-out wordt niet in alle landen erkend. Diagnose is moeilijk, onder andere omdat sommige kenmerken lijken op die van depressie en chronische vermoeidheid (CVS). De aandoening heeft ook geen eigen plaats in het standaardwerk voor diagnose en behandeling van psychische aandoeningen, het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ( DSM).

Strenge selectie vooraf van burn-out

Met behulp van EEG registreerden de onderzoekers de hersenactiviteit van dertien burn-outpatiënten en vergeleken die met gegevens van even veel gezonde vrijwilligers. Een kleine groep, maar voldoende betrouwbaar voor een eerste studie, aldus Van Luijtelaar. ‘Vooraf heeft een strenge selectie plaatsgevonden. Bij onze proefpersonen was er zonder enige twijfel sprake van een burn-out. Hun problemen waren overduidelijk werkgerelateerd. Degenen met depressieve symptomen en of andere psychiatrische problemen haalden de selectie niet.'

EEG van burn-outpatiënten wijkt af

De proefpersonen werkten mee aan diverse neuropsychologische en EEG-testen. Zo werd de spontane activiteit gemeten in ontspannen toestand wanneer de proefpersonen rustig hun ogen open hadden en sloten. Bij beide groepen was een mooi ritmisch en evenwichtig golvenpatroon zichtbaar in de vorm van alfa-golven (8-12 Hz golven, die vooral optreden bij ontspannenheid). De piekfrequentie van dit ritme lag echter lager bij de burn- outgroep. Dit wijst op een geringere bereidheid of mogelijkheid om zich mentaal in te spannen. Ook het bètaritme, de snelle kleine hersengolfjes die horen bij een toestand van waken, waren kleiner. Dat wijst volgens de onderzoekers op verminderde activatie van de cortex, de buitenste laag van de grote hersenen. Bij burn- outpatiënten waren er - anders dan bij depressieven - geen verschillen in frontale EEG-activiteit tussen de linker en rechter hersenhelft. Een tweede test, waarbij de deelnemers een serie tonen te horen kreeg die af en toe werd onderbroken door een afwijkende toon, liet ook duidelijke verschillen zien tussen de twee groepen. Er werden afwijkingen gevonden in de P300, een opgewekte hersengolf. Deze golf was bij de burn- outpatiënten vlakker: ze reageerden minder sterk op de afwijkende toon. Zo'n afgevlakte golf komt ook voor bij depressieven, maar anders dan bij burn- outpatiënten kennen die geen vroege piek van de P300. P 300 gezonde en P 300 burn-outpatiënten. Dit wijst erop dat burn- outpatiënten moeite hebben om informatie automatisch te verwerken. Prikkels worden meer ‘bewust' verwerkt. Dat vergt meer mentale inspanning en daar komt de cognitieve vermoeidheid van burn-out misschien vandaan.

Vergelijkingen met depressie en CVS

Omdat sommige symptomen van depressie en chronische vermoeidheid lijken op die van burn-out, hebben de onderzoekers onderdelen van hun metingen vergeleken met resultaten zoals die beschreven zijn bij depressieven en CVS-patiënten. De combinatie van de gevonden EEG-veranderingen is uniek voor burn-out. Daaruit concluderen de onderzoekers dat ze een objectieve maat - een biomarker - in handen hebben om deze aandoening te kunnen vaststellen.

Erkenning burn-outpatiënten 

‘Een belangrijk resultaat', zegt neurowetenschappper Gilles van Luijtelaar. Nog belangrijker vindt hij dat het onderzoek gepubliceerd wordt in een Amerikaans tijdschrift. ‘In de VS wordt burn-out niet erkend als ziekte. Nu psychiaters daar kennis nemen van deze objectieve maat, zullen patiënten herkend en beter behandeld kunnen worden.' Wel benadrukken de auteurs dat het gaat om een eerste onderzoek in een kleine groep. Het onderzoek heeft - zoals dat gaat in de wetenschap - een vervolg nodig in een grotere groep.

Samenwerking behandelaars en wetenschappers 

Deze studie combineert expertises van behandelaars en wetenschappers. Onderzoekers van Donders Centre for Cognition (dr. Gilles van Luijtelaar, drs. Martijn van den Bunt) en het Behavioural Science Institute (dr. Ger Keijsers, dr. Marc Verbraak) van de Radboud Universiteit, werkten samen met de HSK-Groep, een landelijke gezondheidszorgorganisatie gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van psychische stoornissen, waaronder burn-out (dr. Marc Verbraak) en Brainclinics Diagnostics (drs. Martijn Arns). De patiënten werden gerecruteerd via HSK. Klinisch psychologen dr. Ger Keijsers en dr. Marc Verbraak kennen de symptomen van en de gangbare diagnostiek bij  burn-out en kozen de meest optimale selectiecriteria, waarbij patiënten met depressie en CVS uit de onderzoeksgroep werden gefilterd. Brainclinics Diagnostics verzorgde de metingen en drs. Martijn Arns, Martijn van den Bunt en dr. Gilles van Luijtelaar bedachten het experiment, bewerkten de gegevens en verzorgden de publicatie.

Bron: www.ru.nl/wetenschapsagenda
Auteur: EEG Findings in Burnout Patients. Gilles van Luijtelaar, Marc Verbraak, Martijn van den Bunt, Ger Keijsers, Martijn Arns. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, (Spring issue).